Rozwiązania wzmacniające relacje społeczne w trakcie edukacji stacjonarnej
Spis treści:
W poprzednich modułach została opisana istota pozytywnych relacji w szkole dla dobrego samopoczucia i zdrowia psychicznego uczniów, nauczycieli i rodziców. W tym module zostaną opisane działania, które mogą zostać podjęte, by wzmacniać jakość relacji społecznych w szkole (uczeń – nauczyciel, nauczyciel – rodzic, dyrektor/nauczyciel – nauczyciel) oraz relacji między uczniami, biorąc pod uwagę wyniki badań, przedstawione w module pierwszym, oraz czynniki chroniące, przedstawione w module drugim.
Relacja uczeń – nauczyciel
Ważnym aspektem kształtowania stosunku ucznia do nauczyciela jest przeprowadzanie ciekawych lekcji.
Nauczyciel może wykształcić szacunek i uznanie w stosunku do siebie przeprowadzaniem zajęć, które mają na celu nie tylko zrealizowanie podstawy programowej, ale również zainteresowanie uczniów tematem i zwrócenie uwagi na atmosferę panującą na lekcji.
Osoba dorosła, która uwzględnia samopoczucie uczniów i angażuje się w wykonywaną przez siebie pracę, wzbudza ich zaufanie. Warto podkreślać, że nie liczą się tylko wyniki w nauce dzieci, ale także to, jak się czują, oraz zapewniać je (jeśli nauczyciel ma taką gotowość), że znajdą w nim wsparcie nie tylko w razie trudności z danym przedmiotem, ale mogą też liczyć na pomoc w innych sytuacjach. Trzeba znaleźć czas na rozmowę z uczniami (poza lekcjami) na tematy niezwiązane z zajęciami szkolnymi. Tym sposobem nauczyciel wykazuje zainteresowanie sprawami dzieci, co również wzbudza ich zaufanie wobec niego. Jest istotne, by nauczyciel miał świadomość, że dla dzieci ważne jest poczucie bycia wysłuchanym, posiadanie osoby, do której mogą zwrócić się ze swoimi sprawami i nie być odesłane z poczuciem, że ich sprawy są nieważne czy śmieszne, a inne rzeczy są od nich ważniejsze.
Relacje uczeń – uczeń
We wzmacnianiu relacji społecznych w klasie istotną rolę odgrywa nauczyciel. To on jest w stanie zdiagnozować relacje między uczniami i podjąć odpowiednie działania, by je poprawić lub utrzymać w danym kształcie. Jednym z ważnych aspektów właściwych relacji między uczniami są ich umiejętności społeczne: komunikacyjne, rozwiązywania konfliktów i współpracy w grupie. Aby je wzmacniać w dzieciach, nauczyciele mogą podjąć decyzję o uczestnictwie klasy w różnych programach psychoedukacyjnych, profilaktycznych, promujących zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, których celem jest rozwój wyżej wymienionych umiejętności (np. Przyjaciele Zippiego, Spójrz inaczej, Myślę Pozytywnie https://myslepozytywnie.pl/baza-materialow. Warto pamiętać, że również psycholog i pedagog szkolny, w ramach zajęć dodatkowych czy godziny wychowawczej, mogą pracować z klasą nad umiejętnościami społecznymi. Ważne, aby stwarzać dzieciom możliwość sprawdzania nabytych umiejętności oraz ich dalszego kształtowania. W klasie można to robić poprzez zadania i prace grupowe, pracę z projektami, stworzenie razem z klasą wspólnej akcji charytatywnej lub wydarzenia dla szkoły. Przy tego rodzaju pracach każdy z uczniów ma możliwość zaangażowania się w powierzone mu zadanie, które musi być spójne i być częścią większego, klasowego projektu. Wymaga ono więc zarówno współdziałania, jak i rozwiązywania pojawiających się sporów oraz odpowiedniego komunikowania się z grupą. W budowaniu dobrych relacji między uczniami może być pomocne wspólne spędzanie czasu. Ponieważ cała klasa bardzo rzadko ma możliwość spotkania się ze sobą poza szkołą, istotne dla budowania dobrej atmosfery w klasie są wspólne wycieczki. Uczniowie mają szansę zobaczyć inne dzieci w różnych sytuacjach niż podczas standardowego dnia w szkole. Istnieje wtedy szansa na większą interakcję między uczniami, więcej rozmów i wspólnych wspomnień, które scalają grupę.
Relacja nauczyciel – rodzic
Dobre relacje między nauczycielami i rodzicami nie tylko pozytywnie wpływają na dobrostan psychiczny tych grup, ale również wspomagają wychowanie dzieci. Aby wzmocnić dobre relacje między rodzicami i nauczycielami, obydwie strony powinny wykazywać w stosunku do siebie szacunek i zaufanie oraz doceniać wkład włożony w wychowanie dziecka. Ważne, aby nauczyciele byli w stałym kontakcie z rodzicami i na bieżąco informowali nie tylko o trudnościach dzieci, ale również o ich sukcesach i postępach. Jednym z pomysłów na wzmocnienie pozytywnych stosunków jest zaangażowanie rodziców w działanie, które organizuje klasa, lub zaproszenie rodziców na wydarzenie, w którym uczestniczą ich dzieci (np. szkolny piknik, wycieczka). Rodzice mają wtedy okazję bezpośrednio zobaczyć i docenić zaangażowanie nauczyciela. Z pewnością pozytywną opinią rodziców będą cieszyć się relacje z wydarzeń, w których nie mogli brać udziału bądź były one przeznaczone tylko dla dzieci. Miłym gestem ze strony nauczyciela będzie np. wysłanie rodzicom zdjęć czy filmów z wycieczki, zielonej szkoły.
Relacja dyrektor/nauczyciel – nauczyciel
Atmosfera panująca w pracy wpływa nie tylko na zdrowie psychiczne i dobrostan jednostki, ale również na zaangażowanie w wykonywaną pracę. W celu stworzenia dobrego klimatu wśród nauczycieli i w relacji dyrektor – nauczyciel niezbędne jest okazywanie wsparcia i empatii w gronie pedagogicznym, a także wzajemne docenianie się. Ważne, aby zarówno dyrektorzy, jak i nauczyciele zadbali o komfort swojej pracy oraz o możliwości ciągłego rozwoju, które wielu ludziom potrzebne są do czerpania satysfakcji z pracy oraz zapobiegają wypaleniu zawodowemu. Dlatego istotne jest, aby dyrektor zapewnił nauczycielom możliwość uczestnictwa w kursach doszkalających, warsztatach, konferencjach, szkoleniach. Warto, by warsztaty i szkolenia były zróżnicowane. Dobrze byłoby zastanowić się nad tym, jakie kursy byłyby przydatne pracownikom w wykonywanych obowiązkach, a niekoniecznie są ściśle związane z realizacją podstawy programowej (np. umiejętności miękkie, warsztaty z pracy w grupie). Dobry klimat mogą wesprzeć wspólne imprezy i wyjazdy integracyjne, świętowanie wydarzeń (np. Wigilia, zakończenie roku szkolnego), a także podejmowanie wspólnych inicjatyw (np. uczestnictwo w programie dla nauczycieli). Warto również zastanowić się nad tym, jak umilić obowiązki nauczycieli. Jednym z przykładów może być wyjazdowa rada pedagogiczna. Nauczyciele nie tylko w miłych okolicznościach będą mogli omówić bieżące sprawy, ale również może być to okazja do integracji i lepszego poznania reszty nauczycieli.
