Postawy nauczycieli i wychowawców klas chroniące zdrowie psychiczne uczniów i uczennic
Badania pokazują, że relacje szkolne mają ogromne znaczenie dla podejmowania przez dziecko zachowań ryzykownych, zagrażających zdrowiu psychicznemu. Czynnikiem chroniącym w relacjach ze szkołą i nauczycielami jest pozytywny klimat szkoły i poczucie z nią więzi, na które w dużym stopniu wpływają postawy prezentowane przez nauczycieli.
Każda szkoła wytwarza własną specyficzną atmosferę, indywidualny styl. Pozytywny klimat szkoły to relacje zarówno na płaszczyźnie uczeń – uczeń, jak i uczeń – nauczyciel, oparte na dialogu, współpracy, poczuciu bezpieczeństwa i wsparcia. Te pozytywne relacje przekładają się na więzi między uczniem a instytucją. Jeżeli uczeń identyfikuje się ze swoją szkołą, to większa jest szansa, że przejmie także podzielane w szkole wartości i normy (Hawkins, Weis, 1985).
To jest miejsce na wpływ nauczyciela i przyjmowane przez niego postawy zarówno wobec samego ucznia, jak i wobec sytuacji problemowych, którym stawia czoła.
Omawiane poczucie więzi tworzy się w dużej mierze w oparciu o sposób, w jaki nauczyciele pracują z uczniami (czy traktują uczniów podmiotowo, czy podążają za ich aktywnością, podsycają ciekawość i motywację, czy aktywizują zajęcia, dopuszczając do eksperymentowania, podejmowania przez uczniów samodzielnie inicjatywy).
Dotyczy to oczywiście metodyki pracy na wszystkich przedmiotach, przez wszystkich nauczycieli. Wspieranie zdrowia psychicznego to nie jest coś, co zostawia się wyłącznie na godzinę wychowawczą.
Zbierając informacje z różnych badań (za: Ostaszewski, 2014), można stworzyć konkretną listę postaw nauczycieli i pedagogów budujących pozytywny klimat szkoły, chroniący dziecko przed możliwością ryzykownych zachowań.
| Postawa nauczyciela | Czynnik chroniący dla uczniów i uczennic |
|---|---|
| Proaktywność, empatia (np. organizowanie wydarzeń włączających całą społeczność uczniowską, w szczególności osoby pozostające „na zewnątrz”, mające trudność z integracją z grupą rówieśniczą, wspólne uroczystości szkolne, zwyczaje, pielęgnowanie rytuałów, tradycji, tworzenie nowych tradycji, odnoszenie się do spraw ważnych dla dzieci i młodzieży) |
|
| Otwartość na zmiany w wykonywanej pracy, elastyczność (np. zmiana metodyki nauczania, odejście od metod podających na rzecz tych opartych na współpracy, realizacji projektów edukacyjnych, wprowadzanie metod aktywizując opartych na pracy w grupach) |
|
| Odpuszczanie kontroli, dialog (np. włączanie uczniów w decydowanie o losach klasy, szkoły; dawanie możliwości samodzielnego odnalezienia rozwiązań problemów, z którymi stykają się uczniowie i uczennice) |
|
| Aktywne reagowanie na sytuacje problemowe – stawianie czoła problemom (np. podejmowanie dyskusji w sprawach trudnych dla grupy, podejmowanie działań na rzecz innych, organizowanie zbiórek, kwest, ale także realizacja projektów pomocy rówieśniczej) |
|
| Otwartość na pomysły uczniów i uczennic (np. tworzenie przestrzeni dla inicjatyw uczniowskich) |
|
| Refleksyjność w pracy (np. otwarte omawianie z uczniami i uczennicami zmian w zakresie własnej pracy, aby lepiej odpowiadać na ich potrzeby edukacyjne) |
|
| Obserwacja i czujność |
|
| Konsekwencja w działaniu |
|
| Dawanie zaufania w relacji nauczyciel-uczeń |
|
Ćwiczenie (podsumowanie rozdziału)
Odpuszczanie kontroli przez nauczyciela przejawia się na przykład poprzez:
Otwartość na zmiany w pracy nauczyciela przejawia się na przykład poprzez:
Wyślij