Rozwiązania w czasie edukacji stacjonarnej
Spis treści:
Proponując rozwiązania, które będą wdrażane w ramach programu wychowawczo-profilaktycznego w placówce, warto brać pod uwagę ich atrakcyjność dla odbiorców, a jednocześnie celowość ich wprowadzenia. Warsztaty, zajęcia pozalekcyjne, aktywizm dziecięcy i młodzieżowy mogą znakomicie spełnić swoje zadanie, jeśli zostaną opracowane z głową, a najlepiej z udziałem samych zainteresowanych.
Rozwijanie przedsiębiorczości w kontekście społecznym: Startup Days for Kids/Youth
Formą pobudzania aktywności i samodzielności pracy uczniów i uczennic jest wprowadzenie zajęć pozalekcyjnych, które promują postawy przedsiębiorcze. Przedsiębiorczość z jednej strony jest atrakcyjna dla dzieci i młodzieży, kojarzy się z sukcesem zawodowym, wysokimi zarobkami i możliwościami w przyszłości. Z drugiej strony, działania przedsiębiorcze mogą wspierać szereg kompetencji takich jak: inicjatywność, kreatywność, energia, zapał do pracy, wytrwałość w działaniu, a także ciekawość świata, pewność siebie i wiara we własne siły, samodyscyplina, skłonność do podejmowania ryzyka i branie odpowiedzialności za siebie i innych (Borowiec-Gabryś, 2018).
Zachowania normatywne pobudzane i rozwijane przez zajęcia pozalekcyjne oparte na postawach przedsiębiorczych (oprac. na podst. Borowiec-Gabryś M., Kilar W., Rachwał T., Przedsiębiorczość jako kompetencja przyszłości, [w:] Kwatkowski S., Kompetencje przyszłości, Warszawa 2018):
- umiejętność odkrywania i nadawania głębszego sensu temu, co chcemy wyrazić;
- umiejętność sprawnego, prawidłowego komunikowania się i wchodzenia w pozytywne relacje międzyludzkie;
- sprawność w rozwiązywaniu problemów, wymyślaniu rozwiązań wychodzących poza schematy;
- umiejętność funkcjonowania w zróżnicowanym środowisku kulturowym;
- prawidłowe korzystanie z nowych mediów, opracowywanie treści, krytyczna ocena informacji publikowanych w mediach;
- umiejętność prezentowania i rozwijania sposobów pracy dla osiągnięcia pożądanych rezultatów (design thinking);
- umiejętność filtrowania informacji pod kątem ważności;
- umiejętność wydajnej i zaangażowanej pracy jako członek zespołu, także wirtualnego.
Startup Days for Kids to pierwszy w serii projektów z przedsiębiorczości program dla dzieci w klasach I–III. W ramach dodatkowych zajęć warsztatowych (o charakterze projektowym) dzieci poznają tajniki przedsiębiorczości, uczą się tworzyć własne firmy, dowiadują się, jak prototypować projekty i usługi. Rozwijają przy tym kluczowe umiejętności komunikacyjne, współpracę, kreatywność. Na zakończenie realizacji programu można zaplanować galę przedstawiającą firmy stworzone przez uczniów i uczennice. Program zajęć obejmuje tematy: Przedsiębiorczość jest cool; Co w rynku piszczy? Od pomysłu do działania.
Startup Days for Youth to program dla klas starszych szkoły podstawowej i klas szkoły ponadpodstawowej. W ramach programu uczniowie i uczennice zapoznają się z nowymi formami przedsiębiorczego spędzania czasu, pracy na modelach biznesowych oraz zarządzania projektami. W programie zajęć stosowane są takie metody pracy jak: uczenie przez doświadczenie, gra symulacyjna, kreatywne rozwiązywanie problemów.
W trakcie 4–8 spotkań (w zależności od czasu na nie poświęconego) grupy uczniowskie tworzą swoje pomysły na innowacyjne przedsięwzięcie, opracowują i przygotowują prototypy produktów i usług. Na zakończenie odbywa się gala pokazowa, w trakcie której każda grupa przedstawia wyniki swojej pracy i przekonuje społeczność szkolną do zagłosowania na swój produkt.
Realizując program, można nadać mu swój indywidualny charakter. Np. jeśli chcemy zwrócić uwagę uczniów i uczennic na problemy środowiska naturalnego, możemy zaproponować temat ekologii jako wiodący w pomysłach na firmy. Wówczas młodzież musi wymyślić rozwiązania, które będą odpowiadały na problemy otoczenia społecznego w kontekście zmian klimatycznych. Jest to znakomita okazja do pracy nad wrażliwością społeczną i dostrzeganiem wyzwań cywilizacyjnych, które dotykają młodych każdego dnia.
Zbudowanie współpracy z organizacją pozarządową
Aby zaangażować uczniów i uczennice w działania społeczne, możemy zaprosić do współpracy lokalne (i nie tylko) organizacje pozarządowe. Taka współpraca może być rozwijająca dla obu stron, a placówce dawać okazję do udziału w niestandardowych projektach edukacyjno-wychowawczych.
Warto zwrócić uwagę, aby działania we współpracy z organizacjami pozarządowymi dawały dzieciom i młodzieży możliwość samodzielnego organizowania i realizowania działań społecznikowskich. Tylko formy aktywizujące i angażujące przełożą się realnie na poczucie sprawczości i rozwój samodzielności uczniów i uczennic.
Programy rozwoju ścieżki edukacyjnej i zawodowej – EduSzOK
Edukacyjny Szkolny Ośrodek Kariery powstał w zamyśle jako program pozalekcyjnego wsparcia uczniów i uczennic w tworzeniu swojej ścieżki edukacyjnej i zawodowej. Dzięki uczestnictwu w zajęciach młodzi ludzie poznają własne umiejętności i możliwości zawodowe i społeczne, dokonują krystalizacji swoich planów zawodowych. Proponowane zajęcia to program spotkań warsztatowych, które można wykorzystywać jako wsparcie pracy wychowawczo-profilaktycznej. Jednocześnie może być to dobra forma działania z młodymi, którzy mają problem z określaniem swoich mocnych stron i celów. Program rozbudza aktywność i samodzielność uczniów i uczennic.
Warto uzupełnić spotkania warsztatowe o wsparcie indywidualne, w ramach którego każdy z naszych podopiecznych czuje się zaopiekowany i dostrzeżony.
Moja własna ścieżka
Program nastawiony na rozwijanie asertywności, umiejętności komunikacyjnych w grupie, radzenia sobie z konfliktami, a jednocześnie ma za zadanie wspierać w dostrzeganiu swoich mocnych stron, budowaniu poczucia własnej wartości oraz tworzeniu indywidualnej ścieżki rozwojowej.
Promowanie różnych form partycypacyjności
Jako element zajęć pozalekcyjnych i alternatywnych można zaproponować dzieciom i młodzieży różne formy partycypacyjności w decydowaniu o życiu szkoły. Poza standardem, jakim jest samorząd uczniowski, można realizować niestandardowe formy, które zaktywizują całą społeczność szkolną.
Szkolne konsultacje społeczne to forma dialogu między uczniami i uczennicami a instytucją (szkołą, placówką szkolno-wychowawczą). Mogą mieć różne formy, np. debat czy warsztatów konsultacyjnych dla mieszkańców. Przedmiotem konsultacji są najczęściej oficjalne dokumenty, nowe przedsięwzięcia edukacyjno-wychowawcze i społeczne, ale także sprawy istotne lub sporne dla uczniów i uczennic, np. hałas w czasie przerw.
Cel konsultacji? Umożliwienie zainteresowanym grupom aktywnego udziału w procesach decyzyjnych, aktywizacja środowisk uczniowskich, kształtowanie postaw obywatelskich, współpraca na linii przedstawiciele szkoły – uczniowie i uczennice.
Efekt konsultacji dla ucznia: „Jestem uczestnikiem konsultacji. Mój głos został wyartykułowany i usłyszany. Mógł zostać uwzględniony, ale również odrzucony wraz z uzasadnieniem. Czuję się ważny, bo mam wpływ na to, co dzieje się w mojej szkole”.