Moduł 3
Prawne aspekty roli szkoły we wspieraniu dobrostanu psychicznego dzieci i młodzieży
Wprowadzenie
Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że około 50% wszystkich zaburzeń zdrowia psychicznego, prowadzących do nadużywania środków psychoaktywnych, agresji i przemocy oraz innych zachowań antyspołecznych, wykroczeń i ogólnego zaniedbania zaczyna się w okresie dojrzewania. Już u 10–20% dorastających osób na świecie identyfikuje się problemy ze zdrowiem psychicznym.
W myśl art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej każdy ma prawo do ochrony zdrowia, a władze publiczne są zobowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Oznacza to, że ochrona zdrowia (w tym psychicznego) dzieci i młodzieży należy do obowiązków państwa.
Dzieci i młodzież są jedną z grup priorytetowo traktowanych w Ustawie o ochronie zdrowia psychicznego. Ustawa ta w art. 4, ust. 1 określa, że działania zapobiegawcze w zakresie ochrony zdrowia psychicznego są podejmowane przede wszystkim wobec dzieci, młodzieży, osób starszych i osób znajdujących się w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla ich zdrowia psychicznego. Działania te obejmują w szczególności m.in. stosowanie zasad ochrony zdrowia psychicznego w pracy szkół, placówek systemu oświaty, placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych.
Zgodnie z prawem oświatowym, system oświaty w Polsce powinien zapewniać dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, pomoc psychologiczno-pedagogiczną oraz bezpieczne i higieniczne warunki nauki w szkołach i placówkach oświatowych.
Konieczność udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom jest obowiązkiem wynikającym wprost z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Przepisy te wskazują, że pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym (par. 2, ust. 1).
Pytania sprawdzające
1. Ochrona zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży należy do obowiązków państwa.
2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu wyłącznie potrzeb edukacyjnych.