Żadna szkoła nie funkcjonuje w oderwaniu od otoczenia. Swoje cele może w pełni realizować tylko dzięki wzajemnej inspiracji, dzieleniu się pomysłami, spostrzeżeniami i propozycjami, poszukiwaniu indywidualnych rozwiązań. Tradycyjne formy sieciowania oparte są na bezpośrednich kontaktach uczestników, np. radach pedagogicznych, spotkaniach, szkoleniach czy konferencjach. Wśród form mogą pojawić się np. zespołowe wypracowanie rozwiązań, action learning, lekcje pokazowe, warsztaty, doradztwo grupowe, dyskusja, studium przypadku. Nowe technologie pozwalają na sieciowanie przez webinaria, kursy e-learning, szkolenia online, spotkania tematyczne online oraz dostęp do materiałów, pomysłów, konsultacji i inspiracji przez „jedno kliknięcie”.

W Polsce istnieje wiele formalnych i pozaformalnych inicjatyw sieciujących, umożliwiających społecznościom szkolnym zdobywanie kompetencji, dostęp do sprawdzonych narzędzi i gotowych rozwiązań, również w dziedzinie bezpieczeństwa emocjonalnego i psychicznego uczniów.

Formalne inicjatywy sieciujące

Fundacja Instytut Edukacji Pozytywnej

„Myślę pozytywnie” to program kompleksowego wsparcia dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli w profilaktyce zdrowia psychicznego oraz upowszechniania wiedzy na jego temat. Program certyfikacji szkół jako „Szkół Pozytywnego Myślenia” oferuje:

• pakiety szkoleniowe online dla nauczycieli,
• scenariusze zajęć wychowawczo-profilaktycznych dla uczniów i uczennic (w każdym wieku),
• e-konsultacje i wsparcie dla szkoły, udzielane przez ekspertów Instytutu Edukacji Pozytywnej na specjalnej platformie wdrożeniowej,
• pakiety pomocy edukacyjnych dla szkół,
• certyfikat „Szkoła Pozytywnego Myślenia”.

Szkoły biorące udział w projekcie certyfikacji „Myślę pozytywnie” mają możliwość udziału w wydarzeniach edukacyjno-informacyjnych „Liderzy pozytywnego myślenia”. Konferencje i szkolenia organizowane przez IEP dla nauczycieli i innych pracowników placówek oświatowych przygotowują do realizowania działań profilaktycznych w rozwijaniu kompetencji miękkich oraz w korzystaniu z nowych technologii komunikowania tak, by utrzymywać zdrowie psychiczne oraz przeciwdziałać inicjacji w różne zachowania ryzykowne. Pomagają także w zdobyciu kompetencji, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach życiowych, wobec dylematów, itp. Więcej informacji: https://myslepozytywnie.pl.

Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego – Program Promocji i Profilaktyki dla szkół ponadpodstawowych: Pobierz

Centrum Edukacji Obywatelskiej

Centrum Edukacji Obywatelskiej wspiera nauczycielki i nauczycieli we wprowadzaniu do szkoły metod nauczania i tematów, dzięki którym uczennice i uczniowie angażują się w swoją edukację i lepiej radzą sobie z wyzwaniami współczesnego świata. Programy CEO rozwijają wiarę we własne możliwości, otwartość i krytyczne myślenie, uczą współpracy i odpowiedzialności, zachęcają do zaangażowania w życie publiczne i działania na rzecz innych. Przystępując do programów CEO nauczyciele i nauczycielki otrzymują wsparcie merytoryczne, narzędzia, możliwość uczestniczenia w szkoleniach. Wiele aktywności, np. webinariów, dostępnych jest dla wszystkich zainteresowanych, nie tylko dla osób, które formalnie przystąpiły do programów CEO.

Programy wspierające budowanie w klasie dobrych relacji opartych na szacunku dla różnorodności oraz pomagające podejmować trudne tematy, również te dotyczące bezpieczeństwa emocjonalnego i psychicznego uczniów, to m.in: Szkoła Tolerancji, Wychowanie to podstawa, Równe/Różne. Wspieranie równości płci w szkołach. Więcej informacji: www.ceo.org.pl.

Budząca się Szkoła

Fundacja „Budząca się Szkoła” wspiera, inspiruje i dodaje odwagi nauczycielom, którzy chcą:

• wprowadzać innowacyjne rozwiązania w edukacji,
• zdobywać nowe kompetencje,
• korzystać z nowoczesnych narzędzi i koncepcji edukacyjnych.

Każda ze szkół działających w inicjatywie wprowadza indywidualne innowacje, ma własny, niepowtarzalny kierunek rozwoju. Budzące się szkoły nazywane są też szkołami w drodze, gdyż niezależnie od tego, jak daleko już zaszły, tworzący je nauczyciele, rodzice i uczniowie są gotowi dalej się uczyć, zdobywać doświadczenie i wdrażać nowe pomysły i metody.

Fundacja BsSz tworzy platformę wymiany wiedzy, doświadczeń i kontaktów na rzecz lepszej edukacji, a w ramach akcji „Dzieciństwo to nie wyścigi” podejmuje zagadnienie wpływu presji na zdrowie psychiczne dzieci, młodzieży i nauczycieli. Więcej informacji: www.budzacasieszkola.edu.pl. Mapa budzących się szkół w Polsce: Zobacz.

Ośrodek Rozwoju Edukacji

W sieci Szkoły dla Zdrowia w Europie (SHE) przyjęto, że promocja zdrowia w szkole to wszelkie działania podejmowane w celu ochrony i poprawy zdrowia wszystkich członków społeczności szkolnej. Istotą programu „Szkoła promująca zdrowie” jest całościowe podejście do promocji zdrowia w szkole, które jest znacznie szersze niż realizacja programów edukacyjnych dotyczących różnych aspektów zdrowia.

Szkoła promująca zdrowie to szkoła, która we współpracy z rodzicami uczniów i społecznością lokalną:

• systematycznie i planowo tworzy środowisko społeczne i fizyczne sprzyjające zdrowiu i dobremu samopoczuciu społeczności szkolnej,
• wspiera rozwój kompetencji uczniów i pracowników w dbałości o zdrowie przez całe życie.

Działania przygotowawcze, autodiagnostyczne i wdrożeniowe realizowane są na podstawie wskazówek zawartych w podręczniku dla realizatorów. Placówka ubiegająca się o certyfikację może liczyć również na pomoc i wsparcie merytoryczne we wdrażaniu programu ze strony koordynatorów regionalnego i wojewódzkiego. Więcej informacji. Pobierz załącznik

Nieformalne inicjatywy sieciujące

„Lekcja z wychowawcą”

Nieformalna grupa na Facebooku, która inspiruje i umożliwia inspirowanie innych. Oddolna inicjatywa zrzesza aktualnie ponad 30 tys. osób, które wspólnie wypracowują pomysły, wspierają się i pomagają w rozwiązywaniu problemów, z jakimi na co dzień mierzą się wychowawcy.

„Pedagog/psycholog szkolny”

Grupa na Facebooku umożliwiająca wymianę plików i rozwiązywanie problemów, korzystanie z doświadczenia innych uczestników grupy, wzajemne inspirowanie się i motywowanie do pracy.

Bibliografia

Baeva I.A., Bordovskaia N.V., The Psychological Safety of the Educational Environment and the Psychological Well-being of Russian Secondary School Pupils and Teachers. Psychology in Russia: State of the Art, 8(1), pp. 86–99, 2015, https://doi.org/10.11621/pir.2015.0108.

Baeva I.A., Psychological Description of Educational Environment: Diagnostics and Estimation. Izvestia Rossiiskogo Gosudarstvennogo Pedagogicheskogo Universiteta im. A. I. Gerzena, 2 (3), pp. 17–26, 2002a.

Baeva I.A., Volkova E.N., Laktionova E.B, Psyhologicheskaya bezopastnost v obrazovatelnoi srede: Razvitiye lichnosti. Moscow, St. Petersburg: NestorIstoriya, 2011.

Cummings E.M., George M.R., McCoy K.P., Davies P.T., Interparental Conflict in Kindergarten and Adolescent Adjustment: Prospective Investigation of Emotional Security as an Explanatory Mechanism, Child Development, 83(5), pp. 1703–1715, 2012, https://doi:10.1111/j.1467-8624.2012.01807.x

Domagała-Zyśk E., Knopik T., Oszwa U., TROS-KA. Diagnoza i wspomaganie rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9–13 lat. Podręcznik dla wychowawców i nauczycieli, Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2017.

Edmondson A., Psychological Safety and Learning Behavior in Work Teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), pp. 350–383, 1999, https://doi:10.2307/2666999.

English A., Stengel B., Exploring Fear: Rousseau, Dewey and Freire on Fear and Learning. Educational Theory, 60(5), pp. 521–542, 2010, https://doi:10.1111/edth.2010.60.issue-5.

Fedotenko I.L., Maliy D.V., Teoreticheskie aspekty professional’noy podgotovki budushchikh uchiteley k proektirovaniyu psikhologicheski bezopasnoy obrazovatel’noy sredy [Theoretical Aspects of Professional Preparation of Future Teachers to Creation of Safe Psychologically Educational Environment], Bulletin of the Chelyabinsk State Pedagogical University, 7, pp. 138–148, 2013.

Frazier M.L., Fainshmidt S., Klinger R.L., Pezeshkan A., Vracheva V., Psychological Safety: A Meta‐Analytic Review and Extension. Personnel Psychology, 70: pp. 113–165, 2017, https://doi:10.1111/peps.12183.

Holley L.C., Steiner S., Safe Space: Student Perspectives on Classroom Environment. Journal of Social Work Education, 41(1), pp. 49–64, 2005, https://doi:10.5175/JSWE.2005.200300343.

Kahn, W.A., Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal, 33 (4): pp. 692–724, 1990.

Kish-Gephart J.J., Detert J.R., Treviño L.K., Edmondson A.C., Silenced by Fear: The Nature, Sources and Consequences of Fear at Work. Research in Organizational Behavior, 29, pp. 163–193, 2009.

Kulikova T.I., Maliy D.V., Professional and Personal Qualities of the Teacher in the Context of the Psychological Safety of Educational Environment, European Journal of Contemporary Education, v6 n4 p. 715–722, 2017.

Kulikova T.I., Psychological Culture of a Class Teacher as the Foundation of Modern Schoolchildren’s Psychological Security. Psychology in Russia: State of the Art, 5, pp. 458–470, 2012.

Kulikova T.I., Shalaginova K.S., Cherkasova S.A., The Polyethnic Competence of Class Teacher as a Resource for Ensuring the Psychological Security of Pupils in a Polycultural Educational Environment. European Journal of Contemporary Education, 2017, 6(3), pp. 557–564, 2017.

Nerwińska E., Psychospołeczne uwarunkowania bezpieczeństwa w szkole, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2012.

Ratner H.H., Chiodo L., Covington C., Sokol R.J., Ager J., Delaney-Black V., Violence Exposure, IQ, Academic Performance, and Children’s Perception of Safety: Evidence of Protective Effects. Merrill-Palmer Quarterly, 52(2), pp. 264–287, 2006, https://doi.org/10.1353/mpq.2006.0017

Reeves M.A., Kanan L.M., Plog A.E., Comprehensive Planning for Safe Learning Environments: А School Professional’s Guide to Integrating Physical and Psychological Safety: Prevention Through Recovery, Taylor and Francis Group, New York 2010.

Rigby K., Bullying in Schools: And What to Do About it. Australian Council for Educational Research, 2007.

Urbanik A., Gołdys A., Daszkowska‍-Kamińska A., Diagnoza potrzeb młodzieży w środowisku lokalnym, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2010.