Wśród najważniejszych sposobów budowania środowiska szkolnego, które zapewnia bezpieczeństwo psychiczne, badacze (Reeves et al., 2010) wymieniają następujące kwestie:

• Integracja różnych struktur szkolnych: zapewnienie uczniom wsparcia psychologiczno-pedagogicznego i dydaktycznego, a także szkolenia i warsztaty dotyczące bezpieczeństwa w szkole (zarówno fizycznego, jak i psychicznego);
• Stosowanie wielopoziomowego systemu wspierania uczniów, obejmującego działania profilaktyczne, działania ukierunkowane na budowanie zdrowia psychicznego, świadczenie skutecznych i dostosowanych do potrzeb uczniów interwencji (np. w przypadku wystąpienia w szkole aktów przemocy) oraz zapewnienie ścisłej współpracy szkoły z różnymi organizacjami (np. poradnie psychologiczno-pedagogiczne, policja);
• Zatrudnienie wysoko wykwalifikowanej kadry (psychologów, pedagogów) odpowiedzialnych za wsparcie zdrowia psychicznego uczniów (działania profilaktyczne, bieżące wsparcie uczniów, którzy napotykają różnego rodzaju problemy, współpraca z instytucjami zewnętrznymi);
• Dbanie o utrzymanie w szkole sprzyjającej, otwartej atmosfery, a także o przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa (by zapobiec sytuacjom kryzysowym);
• Równowaga między bezpieczeństwem fizycznym i psychicznym – należy unikać nadmiernych środków restrykcyjnych (np. wykrywacze metali, uzbrojeni ochroniarze), ponieważ nie sprzyjają one budowaniu bezpieczeństwa psychicznego w środowisku szkolnym.

W swojej książce na temat bezpieczeństwa w szkole Melissa A. Reeves i współpracownicy (Reeves et al., 2010) wymieniają następujące czynniki, które sprzyjają budowaniu bezpieczeństwa psychicznego uczniów:

Prewencja zachowań agresywnych i bullyingu

Zachowania agresywne i bullying stanowią zagrożenie nie tylko dla fizycznego, lecz także dla psychicznego i emocjonalnego bezpieczeństwa uczniów. Prewencja tego typu zachowań w szkole będzie zatem wspierała budowanie bezpiecznego psychologicznie środowiska szkolnego, w którym uczniowie nie boją się mówić o swoich problemach (np. dlatego, że ktoś ich wyśmieje).

Wzmacnianie pozytywnych zachowań uczniów i relacji opartych na wzajemnym szacunku

Wzajemny szacunek (także dla odmiennych poglądów) i życzliwość sprzyjają budowaniu zarówno bezpieczeństwa fizycznego, jak i psychicznego, ponieważ tylko w takim środowisku można otwarcie i bez lęku mówić o swoich problemach, zadawać pytania bez obaw, że zostanie się uznanym za ignoranta, czy przyznawać się do błędów bez strachu, że inni określą mnie mianem niekompetentnego. Dlatego istotne jest wzmacnianie wśród uczniów postaw szacunku i życzliwości oraz osobisty przykład nauczycieli, którzy realizują te wartości.

Wczesna identyfikacja i interwencja w przypadku uczniów z grup ryzyka

Szczególnie istotne wydaje się też zwrócenie uwagi na to, jak kształtują się relacje interpersonalne w sytuacji, gdy tworzy się nowa grupa – np. na początku szkoły podstawowej lub liceum. Wyśmiewanie czy zawstydzanie innych może być jedynym sposobem, jaki znają niektórzy uczniowie, by zaistnieć w nowo tworzącej się grupie rówieśniczej. Dlatego niezwykle ważne jest budowanie atmosfery bezpieczeństwa psychicznego od samego początku tworzenia się grupy. Ponadto w przypadku, gdy pojawiają się w szkole osoby nękane przez rówieśników, ważne są wczesna identyfikacja i interwencja zmierzające do rozwiązania problemu. Brak działań powoduje, że uczniowie w przyszłości mniej chętnie będą zgłaszać swoje problemy.

Interwencje edukacyjne, psychologiczne i terapeutyczne dotyczące umiejętności społecznych i emocjonalnych

Dzieci często nie potrafią odpowiednio reagować w sytuacjach, gdy ktoś ma inne zdanie, różni się od reszty grupy, stąd też mogą przejawiać zachowania, które zawstydzają lub ośmieszają innych. Aby nauczyć się reagować na odmienność innych i na różnorodność otoczenia, konieczne są empatia i umiejętność rozpoznawania emocji innych ludzi. Dzieci muszą się też nauczyć przewidywania, jak ich zachowania wpływają na emocje innych osób. Dopiero opanowanie takich umiejętności pozwala budować bezpieczeństwo psychiczne w grupie. Dlatego niezwykle istotne są różnego rodzaju interwencje edukacyjne, psychologiczne i terapeutyczne, które będą rozwijały u dzieci umiejętności społeczne i emocjonalne.

Partnerska współpraca szkoły z rodzicami

Aby wszystkie osoby ze środowiska szkolnego czuły się w nim bezpiecznie w sensie psychologicznym, warto zadbać o partnerską współpracę szkoły z rodzicami. Szkoła powinna brać pod uwagę zdanie i sugestie rodziców, traktować ich jako poważnych partnerów do rozmowy w kwestiach wychowawczych. Jednocześnie rodzice powinni zaufać nauczycielom (a nie tylko żądać i rozliczać), że chcą oni jak najlepiej dla ich dzieci. Tylko w atmosferze wzajemnego zaufania możliwe będzie stworzenie warunków do dyskutowania problemów i przezwyciężania pojawiających się trudności.

Uczenie rozwiązywania konfliktów i problemów oraz radzenia sobie ze złością

Konflikty i problemy są rzeczą naturalną, spotykają każdego człowieka. Ważne jest jednak umiejętne radzenie sobie z nimi oraz ze złością, która często im towarzyszy. Jeżeli uczeń (albo nauczyciel czy rodzic) nie umie radzić sobie z problemami czy konfliktami i złością, to często wyładowuje swoje emocje na innych osobach, zachowuje się agresywnie. A to zagraża poczuciu bezpieczeństwa psychicznego osób z otoczenia. Dlatego warto kształtować wśród uczniów, nauczycieli i rodziców umiejętności rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie ze złością.

Wsparcie uczniów i nauczycieli odnośnie do zdrowia psychicznego

Dane prezentowane przez Elżbietę Nerwińską (2012) wskazują, że co czwarty uczeń potrzebuje jakiegoś wsparcia, niezbędnego do pozytywnego funkcjonowania w szkole (np. wsparcie psychologiczne, pomoc w nauce). Nie zawsze jednak takie wsparcie uczniowie otrzymują. Warto pamiętać, że jednym z najważniejszych powodów agresji jest frustracja potrzeb: brak wsparcia psychologicznego może prowadzić w przypadku uczniów do agresji i przemocy, a w przypadku nauczycieli do pogłębiającego się stresu i wypalenia zawodowego. Agresja, przemoc, stres i wypalenie zawodowe powodują, że niemożliwe staje się zbudowanie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa psychicznego. Dlatego bardzo istotne jest wspieranie uczniów i nauczycieli odnośnie do zdrowia psychicznego.

Co sprzyja budowaniu bezpieczeństwa psychicznego uczniów?