Szkoły i nauczyciele wszystkich etapów edukacyjnych podejmowali w 2020 r. ogromne wysiłki, aby prowadzić spójną edukację zdalną za pośrednictwem internetu i innych kanałów komunikacji zdalnej. Chociaż te środki i wysiłki są godne pochwały i konieczne ze względu na stan wyższej konieczności, istnieją powody do niepokoju. Jak wynika z badań, przedłużające się zamknięcie szkół i pozostawanie w domu podczas edukacji zdalnej może mieć negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci i młodzieży (Wang, Zhang, 2020).

Choć wydaje się to paradoksalne, również w ramach edukacji zdalnej możemy prowadzić działania, które docelowo przełożą się na wzmocnienie pozytywnego wpływu środowiska fizycznego placówki na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Należy wziąć pod uwagę, że uczniowie i uczennice w czasie lekcji zdalnych mają szkołę w swoim pokoju, który może działać wspierająco lub prowadzić do naruszenia dobrostanu psychicznego.

Współpraca z uczniami, uczennicami i rodzicami

W programie wychowawczo-profilaktycznym, myśląc o edukacji zdalnej, należy uwzględnić działania z całymi rodzinami. Kiedy dziecko nie może iść do szkoły, w proces edukacyjny (chcąc czy nie chcąc) zaangażowani są również rodzice, a często i rodzeństwo. Myśląc o środowisku fizycznym, w którym nasz uczeń będzie się uczyć, warto zaproponować rodzinom wspólną rozmowę nad potrzebami, jakie ma każdy z domowników, zmianami, które mogą zostać wprowadzone, zasadami korzystania z przestrzeni do nauki, ciszą w czasie nauki i odpoczynkiem po niej. Takie działania mogą się okazać dla wielu rodzin świetną okazją do otwartego dialogu o wielu ważnych aspektach funkcjonowania domowego, a jednocześnie pomóc w obniżeniu stresu związanego z czasem obowiązkowej izolacji.

Proponowane działanie Wykorzystywane metody Zakres wpływu
Domowe potrzeby Rodzinna burza mózgów Budowanie relacji
Budowanie umiejętności komunikacyjnych
Obniżenie poziomu stresu
Domowe procedury w przestrzeni nauki Tworzenie kontraktu obejmującego ciszę i odpoczynek w tygodniu nauki i pracy Rozwijanie poczucia odpowiedzialności
Umiejętność dbania o siebie
Niwelowanie stresu związanego z hałasem
Niwelowanie stresu związanego z przeciążeniem nauką
Planowanie przestrzeni do nauki Sprawdzanie przestrzeni pod kątem rozwiązań wspierających uczenie się – rodzice zapoznają się z otrzymanymi materiałami Niwelowanie stresu związanego z hałasem Niwelowanie stresu związanego z przeciążeniem nauką

Jak wdrożyć działania angażujące rodziców? Przede wszystkim pokazując korzyści z ich realizacji. Pozwalają one ich dziecku oraz im samym przygotować przestrzeń oraz siebie do nauki zdalnej. Choć wymaga to czasu, jest to jednocześnie podpowiedź, od czego zacząć. Jak wynika z doświadczeń Instytutu Edukacji Pozytywnej, wielu rodzicom trudno odnaleźć się w roli opiekunów edukacyjnych dzieci. Przestrzenie domowe często nie są przygotowane do sprostania potrzebom naukowym dzieci, a rodzice nie wiedzą, jakie działania, które podejmują, będą wobec ich dzieci prawidłowe i budujące.

Poniższe filmy można udostępnić rodzicom, aby ułatwić im pracę z dzieckiem w domu.

Godzina wychowawcza online – tworzymy bardziej przyjazną przestrzeń do nauki

W ramach działań wychowawczo-profilaktycznych realizowanych w formie zdalnej możemy zaproponować naszym uczniom udział w lekcji wychowawczej nastawionej na samodzielne tworzenie swojej przestrzeni, w której się uczą. Plusem tego zadania jest fakt, że zmiana nie musi być ogromna i spektakularna. Chodzi o zmianę wybranego elementu przestrzeni.

Krok 1. Każdy z uczniów wybiera jeden przedmiot (np. kubek, segregator) lub element wystroju (np. półka, biurko), który jest z nim cały dzień podczas nauki zdalnej oraz który może „przerobić” w sposób, który będzie dla niego pozytywnie nastrajający. W razie wątpliwości warto zwrócić uczniom uwagę, by zapytali o zgodę rodziców.

Krok 2. Rozmowa z uczniami, dlaczego właśnie ten przedmiot wybrali, dlaczego jest dla nich ważny w trakcie nauki. Być może wybrali coś, co ma na nich neutralny albo nawet negatywny wpływ – wtedy tym lepiej, będą mogli realnie wpłynąć na zmianę w swoim otoczeniu.

Krok 3. Praca nad zmianą wybranego elementu przestrzeni. Warto przy tym zwrócić uczniom uwagę, że zmiana nie musi być duża. Ważne, żeby była dla nich istotna i odczuwalna.

Uczniowie mogą np.:

  • udekorować pozytywnymi napisami kubek, z którego piją herbatę w trakcie lekcji;
  • zrobić nową okładkę notatnika lub segregatora, w którym trzymają wydruki i inne materiały na lekcje;
  • przygotować specjalne plakietki na półki w pokoju – organizujące przestrzeń np. według przedmiotów, rodzajów pomocy dydaktycznych;
  • stworzyć własny kalendarz, w którym będą zapisywać planowane zadania lekcyjne itp.

Pytania sprawdzające

Badania przeprowadzone w 2020 w związku z edukacją zdalną prowadzoną w czasach pandemii pokazują, że:

W ramach edukacji zdalnej (wybierz wszystkie prawidłowe):